تعریف مضاف و مضاف الیه -6 راه تشخیص موصوف وصفت از مضاف و مضاف الیه

تعریف مضاف و مضاف الیه

به اسم یا چیزی که به دنبال اسم دیگری بیاید تا توضیحی درباره ی آن دهد و یا معنی آن را کامل کند، مضاف الیه می گویند.

نکته:  به کلمه ی قبل از مضاف الیه ، مضاف می گویند.

مثال:  جنگلِ شمال

مضاف+مضاف الیه

نکته: به ترکیب مضاف و مضاف الیه ، ترکیب اضافی می گویند.

مثال: نگهبانِ شهر

مضاف و مضاف الیه

ترکیب اضافی

نکته: مضاف الیه ، ضمیر نیز می تواند باشد.

مثال: برادرِ من

مضاف + مضاف الیه

نکته:هرگاه اسمی هم صفت و هم مضاف الیه بگیرد، ابتدا صفت را به دنبال اسم می آوریم سپس مضاف الیه را بعد آن ها می نویسیم.

مثال: برادرِ بزرگِ من

اسم+صفت+مضاف الیه

نکته: بعضی مواقع جای مضاف و مضاف الیه عوض می شود. در این صورت کسره حذف شده و اسم غیر ساده حاصل می شود. به این حالت، اضافه ی مقلوب می گویند.

مثال:

انبارِ آب  (مضاف +مضاف الیه)

آب انبار (مضاف الیه + مضاف)  (اضافه ی مقلوب)

شش راه تشخیص موصوف و صفت از مضاف و مضاف الیه

1- صفت جدا از موصوف در عالمِ بیرون وجود ندارد ولی مضاف الیه مستقل از مضاف، وجود خارجی دارد.

مانند: (قلم زیبا). در این جا (زیبا) جدا از کتاب وجود  خارجی ندارد.

(قلمِ سیروس ) در این جا (سیروس) و (قلم) دو موجود مستقل و جدا از هم هستند.

2- دو کلمه ی ( این) و (است) را به اول و آخر ترکیب اضافه می کنیم. سپس کسره ی بین دو کلمه را حذف می کنیم. اگر عبارت معنی بدهد، ترکیب وصفی (موصوف و صفت ) است و اگر عبارت معنی ندهد، ترکیب اضافی ( مضاف و مضاف الیه) است.

مانند:نگهبانِ خانه   

(این) نگهبان خانه (است) عبارت معنی نمی دهد(مضاف و مضاف الیه)

نگهبانِ باهوش

(این) نگهبان باهوش (است) عبارت معنی می دهد( موصوف و صفت)

3- در ترکیب اضافی  هر دو کلمه اسم و یا یک کلمه اسم و کلمه ی دیگر ضمیر است. امّا در ترکیب وصفی یک کلمه اسم و کلمه ی دیگر صفت است.

مانند:

دفتر ِ خوب  (موصوف +صفت)  ترکیب وصفی

کتاب ِ من (مضاف+ مضاف الیه) ترکیب اضافی

کتابِ هومن (مضاف و مضاف الیه)  ترکیب اضافی

4- در این روش کسره ی بین دو کلمه را حذف می کنیم سپس بعد از کلمه ی اوّل ویرگول می گذاریم و در آخر فعلِ (است) را قرار می دهیم. اگرعبارت معنی بدهد، ترکیب وصفی و اگر معنی ندهد، ترکیب اضافی است.

مانند:

مردِ جوان      مرد، جوان است.  عبارت معنی می دهد( ترکیب وصفی)

کیفِ سام   کیف، سام است. عبارت معنی نمی دهد.( ترکیب اضافی)

5- در این روش به آخر کلمه ی دوم (تر) یا (ترین) اضافه می کنیم،سپس کسره ی بین دو کلمه را حذف کرده و در آخرِ عبارت، فعل( است) را اضافه می کنیم.اگر عبارت معنی دهد، ترکیب وصفی و اگر عبارت معنی ندهد، ترکیب اضلفی است.

مانند :مادرِ اسکندر    مادر اسکندرتر است عبارت معنی نمی دهد.( ترکیب اضافی)

مادرِ دلسوز  مادر دلسوزتر است.عبارت معنی می دهد.

(ترکیب وصفی)

6- موصوف اسمی است که قبل از صفت می آید و معمولاً (ی) به خود می گیرد. 

مثال:

در ترکیب دستِ زیبا می توانیم بگوییم دستی زیبا

اما به مضاف نمی توانیم (ی) اضافه کنیم. مثلاٌ در ترکیب کتاب محسن، نمی توانیم بگوییم ، کتابی محسن